Tưa Miệng Là Bệnh Gì? Nguyên Nhân, Biểu Hiện Bệnh Và Cách Điều Trị

Trong số những bệnh về miệng thì tưa miệng là bệnh lý được đánh giá nguy hiểm và độ lây nhiễm rất cao. Bệnh do nguyên nhân chủ yếu là nấm Candida và các triệu chứng thì cũng rất rõ ràng để nhận biết. Bệnh ảnh hưởng khá nhiều đến cuộc sống hằng ngày, thói quen ăn uống và sinh hoạt. Để hiểu hơn về bệnh cùng cách điều trị và phòng tránh trong cuộc sống mời bạn đọc những thông tin hữu ích nhất trong bài viết dưới đây.

Tưa miệng là gì? Bệnh có lây nhiễm không?

Tưa miệng là bệnh ở trong khoang miệng còn được gọi là tưa lưỡi hay nấm Candida. Đây là bệnh nhiễm trùng do sự phát triển và tấn công quá mức của nấm Candida, một loại nấm vốn tồn tại trong khoang miệng.

Nhưng vì một nguyên nhân nào đó, chúng phát triển vượt quá mức bình thường và gây bệnh cho con người. Bệnh xuất phát từ những tổn thương màu trắng trong hoặc đục ở lưới, hai bên má, một vài trường hợp không ngăn chặn kịp còn lan rộng và nhanh chóng sang các vùng khác như vòm miệng, amidan, cổ họng và môi.

Những tổn thương xuất hiện thành mảng hoặc rải rác ở từng vị trí gây kích ứng các mô mềm, khi cọ xát, ăn uống chạm vào đó sẽ thấy rất đau thậm chí là chảy máu. Căn bệnh này có thể xuất hiện ở mọi đối tượng khác nhau nhưng nhiều nhất là trẻ em và người lớn tuổi. Ngoài ra những đối tượng có khả năng dễ mắc bệnh này nhất phải kể đến như:

• Người có hệ miễn dịch kém, sức khỏe yếu dễ bị nấm và vi khuẩn tấn công.
• Những phụ nữ đang mang thai, người già cao tuổi.
• Người không vệ sinh răng miệng sạch sẽ, người trồng răng giả, dùng hàm giả nhưng không giữ vệ sinh,..
• Một vài đối tượng đang bị mắc bệnh ở trong cơ thể, tiêu biểu nhất là tiểu đường tuýp 1, tuýp 2,…

Ở đối tượng là trẻ nhỏ, khi mắc bệnh tưa miệng thì nồng độ pH không khoang miệng sẽ rất thấp, lượng nước bọt được bài tiết ít, niêm mạc khô, hay khô miệng và khát nước. Nhiều phụ huynh hay bị nhầm lẫn tưa lưỡi với cặn sữa ở trẻ nhỏ khi cho bé bú cũng dễ bị đọng lại ở lưỡi.

Tuy nhiên, nhưng cặn sữa này sẽ nhanh chóng mất đi, lớp mảng bám lại rất mỏng. Còn bệnh tưa miệng thì những vùng bị tổn thương dày đặc, khó bong ra, dùng dụng cụ kiểm tra đặt vào lưỡi còn thấy bé khóc do đau, khó chịu, bé hay có dấu hiệu đưa tay vào miệng.

Vậy bệnh tưa miệng có lây giữa người với người hay không? Câu trả lời có lây thậm chí là khả năng lây nhiễm cao nhất trong những bệnh về khoang miệng. Nguyên nhân là bởi yếu tố gây bệnh tưa miệng chính là do vi khuẩn, nấm Candida, mà loại nấm này có thể lan truyền nhanh chóng nếu không cẩn thận phòng tránh. Đặc biệt không chỉ dễ lây nhiễm, con đường lây truyền cũng rất đa dạng hình thức khác nhau. Cụ thể như sau:

• Bệnh có thể lây truyền từ người này sang người khác thông qua những tiếp xúc thân mật, giao tiếp, nói chuyện với người bị bệnh. Thông thường nếu người tiếp xúc cùng có một sức đề kháng tốt, khỏe mạnh thì có thể không bị nấm tấn công, nhưng vào thời điểm đó hệ miễn dịch lại yếu thì nguy cơ lây bệnh rất cao lên đến hơn 90%.
• Lây nhiễm qua đường tình dục, cụ thể là khi quan hệ bằng miệng. Đồng thời nguy hiểm nhất là nấm Candida còn có thể phát triển và gây bệnh trong môi trường âm đạo gây bệnh viêm nhiễm và nhiều bệnh lý phụ khoa khác.
• Bệnh có thể có tính di truyền đó là trong thời điểm người mẹ đang mang thai con bị bệnh. Con cái sinh ra hơn 80% sẽ bị tưa lưỡi bẩm sinh.
• Người mẹ đang trong giai đoạn cho con bú, bị mắc bệnh viêm nhiễm núm vú lại cho bé bú, thì vi khuẩn gây viêm nhiễm có thể lan truyền và phát triển trong khoang miệng của bé, hình thành nên bệnh.
• Ngoài khả năng lây lan với mọi người xung quanh, tưa miệng còn có thể lây lan ngay trong chính cơ thể nếu không có biện pháp điều trị và ngăn chặn kịp thời. Điển hình nhất là gây viêm nhiễm amidan, viêm vòm họng,…

Nguyên nhân và triệu chứng của bệnh tưa lưỡi nấm miệng

Xác định chính xác nguyên nhân và những triệu chứng của bệnh để sớm đi thăm khám là cách tốt nhất để tìm ra hướng điều trị phù hợp nhất. Cụ thể những thôi mà người bệnh cần biết như sau:

Nguyên nhân chính

Có nhiều nguyên nhân khác nhau có thể gây bệnh tưa miệng ở mọi người, vừa do chính bản thân chúng ta hoặc từ các tác nhân bên ngoài. Cụ thể những nhóm nguyên nhân phổ biến nhất được thể hiện như sau:

• Do nhiễm nấm: Nguyên nhân chính gây ra bệnh tưa miệng chính là do sự phát triển quá mức của nấm Candida trong khoang miệng. Bình thường thì loại nấm này vẫn có một lượng nhất định trong miệng. Tuy nhiên do một nguyên nhân nào đó khiến chúng phát triển và tăng sinh quá mức làm mất cân bằng hệ vi sinh trong khoang miệng. Nấm bắt đầu tấn công mạnh mẽ và hình thành nên những tổn thương viêm nhiễm trong khoang miệng ở lưỡi, má và một vài vị trí khác.
• Do virus: Miệng là một trong những cơ quan vô cùng quan trọng làm nhiệm vụ tiếp nhận thức ăn, nghiền nhỏ chúng để đẩy xuống dạ dày, co bóp và hấp thụ dinh dưỡng đi nuôi cơ thể. Chính vì thế mà đây cũng là nơi mà virus rất dễ trú ngụ, phát triển. Và khi có điều kiện thuận lợi nhất sẽ nhanh chóng tấn công và khiến cơ quan này bị tổn thương.
• Hệ miễn dịch suy yếu: Một nguyên nhân nữa và cũng chính là đối tượng dễ bị bệnh tưa miệng nhất chính là những người có sức đề kháng và hệ thống miễn dịch yếu hơn bình thường.
• Người mắc bệnh lý tiểu đường: Nhiều báo cáo nghiên cứu đã chỉ ra rằng, những người bị bệnh tiểu đường sẽ có nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường. Bởi khi mắc bệnh, lượng đường huyết thường tăng cao, chúng có trong máu, nước bọt,… kích thích sự phát triển và tạo điều kiện cho nấm Candida phát triển.
• Không vệ sinh răng miệng sạch sẽ: Đây cũng là nguyên nhân gây nên bệnh tưa miệng. Việc vệ sinh răng miệng ảnh hưởng rất nhiều đến quá trình tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh tồn tại trong khoang miệng do thức ăn, nước uống. Những thực phẩm dắt lại kẽ răng, dưới lưỡi, có thể tạo môi trường cho nấm Candida phát triển mạnh hơn.

Trên đây là một số những nguyên nhân chính gây nên bệnh. Ngoài ra vẫn còn một số những lý do khác cũng có thể bùng phát nên bệnh ở cơ thể người. Chúng bao gồm:

• Thường xuyên sử dụng quá nhiều loại kháng sinh khác nhau, khiến lợi khuẩn suy giảm, sức đề kháng bị ảnh hưởng ít nhiều.
• Những đối tượng đang trong quá trình điều trị xạ trị, hóa trị ung thư khiến những tế bào lành bị chết đi.
• Người đang mắc các bệnh lý về suy giảm hệ miễn dịch như bạch cầu, HIV/ AIDS,…
• Thường xuyên hút thuốc lá, đeo răng giả, hàm giả,… cũng có thể là nguyên nhân gây bệnh phổ biến trong xã hội hiện nay.

Triệu chứng

Triệu chứng của bệnh được thể hiện rõ ràng qua hai giai đoạn là khi mới khởi phát bệnh và khi bệnh bắt đầu có dấu hiệu chuyển nặng. Mỗi giai đoạn có những biểu hiện cụ thể mà người bệnh cần đặc biệt quan sát với chính mình hoặc với con trẻ.

Khi bệnh mới khởi phát

• Ở một số vị trí nhất định mà chính ta quan sát được thấy những mảng bám màu trắng, trong hoặc chơi đục như màu của phô mai ở mặt trên của lưỡi, hai bên má, lợi, môi,…
• Khi dùng dụng cụ đặt lên trên những mảng bám này thấy cảm giác đau, rát, thậm chí là chảy máu.
• Trong khoang miệng luôn cảm thấy đau rát, nóng và khó chịu.
• Khoang miệng khô, luôn cảm thấy khát nước dù đã uống.
• Khóe miệng bắt đầu có biểu hiện nứt nẻ, khô da.
• Nhiều người sẽ bị mất vị giác, khi ăn hoặc uống luôn thấy vướng và khó nuốt hơn bình thường.
• Trường hợp mắc bệnh là trẻ nhỏ sẽ thấy bé hay quấy khóc, khóc nhiều, ăn uống và bú sữa kém hơn bình thường, bỏ bú ở các bữa bởi khi bú sữa chảy qua các mảng bám này tạo cảm giác đau, khoang miệng khô,..

Tưa miệng khi bước vào giai đoạn chuyển nặng hơn

Ở giai đoạn khởi phát là thời kỳ chữa bệnh tốt nhất, nhưng nếu người bệnh hoặc các mẹ không sớm phát hiện ra để nấm lây lan ra nhiều vị trí khác tình trạng sẽ nguy hiểm rất nhiều. Vào giai đoạn này, người bị tưa miệng sẽ thường xuyên cảm thấy:

• Cảm giác đau miệng rõ ràng, ngay cả khi nhai uống thức ăn, nuốt thức ăn bị kẹt lại ở cổ hỏng hoặc giữa ngực.
• Người bệnh có thể bị sốt, ho, đau họng do nấm lây lan đến thực quản, amidan,…
• Nhiều bệnh nhân còn bị tiêu chảy, mất nước nghiêm trọng do nấm đi theo đường tiêu hóa xuống dạ dày và thành ruột.
• Đặc biệt ở trẻ nhỏ khi nấm Candida xuống đến thực quản nguy cơ cao sẽ mắc nấm phổi, viêm phế quản, viêm phổi rất nguy hiểm,….

Tưa miệng có nguy hiểm không? Khi nào cần đến bác sĩ chẩn đoán

Xét về mức độ nguy hiểm, tưa miệng không phải bệnh lý ảnh hưởng đến tính mạng con người nhưng lại gây bất tiện và nhiều khó khăn trong cuộc sống hằng ngày của con người. Đó chính là sự xuất hiện của những mảng bám, vùng da bị tổn thương ở lưỡi, hai bên má khi ăn uống, cọ xát vô tình cũng sẽ tạo nên những cơn đau đớn, chảy máu. Cảm giác đau đớn và gặp nhiều bất tiện khi sinh hoạt.

Với người lớn, tưa miệng có thể để lại hậu quả là bệnh đau dạ dày, viêm phổi, viêm amidan, tiêu chảy cấp,.. Đối với trẻ nhỏ, tưa miệng gây sụt cân, chán ăn, bỏ bú, mệt mỏi, quấy khóc nhiều,…

Tình trạng cứ kéo dài mà không có biện pháp ngăn chặn có thể gây nên nhiều hậu quả nguy hiểm hơn. Cho nên, người bệnh cần sớm đi thăm khám bác sĩ để có hướng điều trị phù hợp nhất.

Ngay khi xuất hiện những triệu chứng của bệnh, cảm giác thay đổi trong khoang miệng, những mảng trắng, chấm trắng li ti xuất hiện trên lưỡi là chúng ta đã nên đi kiểm tra rồi. Khi đến các cơ sở y tế tai mũi họng, bác sĩ sẽ bắt đầu kiểm tra người bệnh đầu tiên bằng việc quan sát, dùng que đè đầu lưỡi xuống để thấy những thay đổi bất thường trên mặt lưỡi. Bác sĩ cũng sẽ cạo sạch một mảng trắng lên lưỡi để lấy đi kiểm tra có nấm Candida hay không đồng thời quan sát những thay đổi sau khi cạo.

Một vài trường hợp, người bệnh sẽ được chỉ định làm sinh thiết trên da. Mẫu xét nghiệm được mang đi kiểm tra, làm thí nghiệm. Trong những trường bệnh nhân đang bị tiểu đường, ung thư, hay HIV thì cũng cần được khai báo để tiến hành kiểm tra và xác định nguyên nhân gây bệnh.

Cách điều trị hiệu quả khi bị tưa miệng ở trẻ nhỏ và người lớn

nhiều cách khác nhau để điều trị bệnh tưa miệng một cách hiệu quả nhất. Trong đó chủ yếu nhất chính là điều trị bằng Tây y và áp dụng một số những mẹo dân gian chữa bệnh tại nhà. Cụ thể chi tiết hai hình thức này như sau:

Điều trị bằng liệu pháp Tây y hiện đại

Tây y hiện đại là hình thức chữa khi bị tưa miệng ở người lớn và trẻ nhỏ được áp dụng nhiều nhất bởi hiệu quả của thuốc nhanh, dễ dùng trong cuộc sống hằng ngày. Tuy nhiên, khi đã lựa chọn phương pháp này thì không nên tự ý sử dụng mà nên đi thăm khám cụ thể và để bác sĩ chỉ định những loại thuốc phù hợp nhất với tình trạng sức khỏe hiện tại.

Bạn không nên tự ý mua thuốc từ bên ngoài về để dùng bởi có thể sẽ xảy ra những phản ứng phụ khiến bệnh trở nên nặng hơn và gặp nhiều biến chứng khác. Cụ thể hình thức chữa bằng tây y sẽ được phân thành hai hướng điều trị như sau:

Điều trị loại bỏ yếu tố nguy cơ:

• Với những bệnh nhân được chỉ định nguyên nhân gây bệnh là do đái tháo đường, trước hết cần điều trị bệnh này, cân bằng những chỉ số về đường huyết. Điều này cũng sẽ hỗ trợ và đảm bảo cho việc nấm Candida sẽ không có khả năng phát triển.
• Với những đối tượng đang sử dụng Corticoid để chữa bệnh hen suyễn thì cần chú ý súc miệng sạch sẽ bằng nước sát khuẩn ngay khi dùng thuốc.
• Người bệnh đang áp dụng thuốc kháng sinh phổ rộng để chữa bệnh dài ngày nên trao đổi với bác sĩ để chuyển sang kháng sinh phổ hẹp.
• Người bị chứng khô miệng nên uống thật nhiều nước mỗi ngày vừa hỗ trợ quá trình lọc máu vừa đảm bảo lượng nước cho quá trình loại bỏ vi khuẩn theo chu kỳ trong khoang miệng.
• Thường xuyên đeo khẩu trang để giữ ấm cổ họng khi cần thiết.
• Với những người dùng răng giả, hàm giả cần vệ sinh sạch sẽ và tháo ra vào ban đêm.

Điều trị bằng thuốc để diệt nấm Candida:

Bên cạnh việc loại bỏ những yếu tố nguy cơ thì bác sĩ cũng sẽ kê những loại thuốc nhất định để diệt nấm Candida. Cụ thể như sau:

• Thuốc dùng cho đường uống chống nấm fluconazole (Diflucan).
• Viên ngậm trong miệng để để diệt nấm chứa thành phần clotrimazole (Mycelex Troche).
• Nước súc miệng kháng nấm Nystop, Nyata. Ngoài cách dùng để súc miệng có thể dùng tăm bông chấm lên những vùng niêm mạc bị tổn thương của trẻ nhỏ. .
• Thuốc chuyên dùng để điều trị nấm mức độ nghiêm trọng Amphotericin B.
• Riêng những trường hợp bệnh có nguyên nhân gây bệnh do nhiễm HIV hoặc những ai áp dụng các cách trên nhưng không mang lại hiệu quả sẽ được chỉ định dùng thuốc chống nấm itraconazole liều cao. Liều lượng cụ thể với từng bệnh nhân được bác sĩ thăm khám chỉ định cụ thể.

Điều trị bằng các mẹo vặt dân gian tại nhà

Ngoài hình thức điều trị chuyên nghiệp nhất là sử dụng Tây y thì bạn cũng có thể áp dụng những mẹo dân gian để chữa bệnh ngay tại nhà. Hình thức ưu tiên cho những đối tượng có tình trạng bệnh nhẹ, mới khởi phát.

Còn những người bệnh đã có chuyển biến nặng hơn thì không mang lại hiệu quả cao, việc sử dụng mẹo dân gian chỉ có tác dụng làm thuyên giảm triệu chứng chứ không thể chữa khỏi. Cụ thể một số những mẹo dân gian chữa tưa miệng được áp dụng nhiều nhất hiện nay phải kể đến như:

Sử dụng rau ngót:

Rau ngót là loại rau quen thuộc trong các bữa ăn gia đình Việt, nhưng không phải ai cũng biết hiệu quả chữa bệnh tưa miệng từ chính loại rau này. Trong các thành phần của rau ngót có thể loại bỏ những vi khuẩn, nấm gây bệnh, lại không gây biến chứng hay tác dụng phụ gì, dùng được cho mọi đối tượng kể cả là trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai.

Cách sử dụng:

• Chuẩn bị một nắm lá rau ngót tươi, rửa thật sạch và ngâm qua một lượt với nước muối loãng.
• Cho rau ngót vào trong cối để giã nát, chắt lấy nước cốt thu được.
• Dùng tăm bông chấm dung dịch này lên trên những vùng niêm mạc bị tổn thương, ngày thực hiện từ 3 – 5 lần để thấy hiệu quả tốt nhất

Dùng lá chè xanh:

Lá trà xanh thì đã quá quen thuộc với những tác dụng như diệt khuẩn, kháng viêm, nấm ngứa rất hiệu quả. Đồng thời các chất chống oxy hóa trong trà xanh còn có thể hỗ trợ cơ thể sản sinh ra những tế bào mới niêm mạc mới, nhanh chóng làm lành những vết thương và khỏi bệnh.

Cách thực hiện:

• Bạn dùng một nắm trà xanh đun cùng nước trên lửa lớn.
• Đun sôi cho nước gần cô cạn thì cho thêm một ít muối hạt rồi thu lấy nước cốt.
• Áp dụng cách dùng như lá rau ngót chấm nước trà xanh lên trên những vị trí bị tưa miệng. Người bệnh kiên trì thực hiện và áp dụng trong nhiều ngày để thấy hiệu quả tốt nhất.

Dùng cây cỏ mực chữa tưa miệng hiệu quả:

Ngoài hai cách dùng trên được áp dụng nhiều nhất thì bạn cũng có thể sử dụng cây cỏ mực để chữa tưa miệng. Cây cỏ mực còn gọi là cây nhọ nhồi là một vị thuốc rất quan trọng trong Đông y cũng có tác dụng sát khuẩn, kháng viêm và nấm ngứa rất tốt.

Cách thực hiện:

• Bạn chuẩn bị một nắm cây nhọ nhồi rửa thật sạch bằng nước.
• Cho nhọ nhồi vào cối để giã chắt lấy nước.
• Chắt lấy nước cốt, hòa thêm vào đó 2 – 3 muỗng mật ong nguyên chất.
• Dùng tăm bông thấm dung dinh chấm đều lên vị trí bị tưa miệng.

Chế độ ăn uống như thế nào khi bị tưa miệng

Chế độ ăn uống đóng một vai trò rất quan trọng hỗ trợ cơ thể nhanh chóng điều trị khỏi bệnh. Đồng thời, điều này còn giúp cân bằng hệ vi sinh trong khoang miệng và phòng những biến chứng có thể xảy ra. Do đó khi bị tưa miệng, người bệnh nên và không nên dùng một số những loại thực phẩm sau:

Những thực phẩm nên dùng:

• Sữa chưa là loại thực phẩm giúp cân bằng hệ vi sinh rất tốt không chỉ với dạ dày mà còn tốt cho khoang miệng. Sữa chua lên men tự nhiên sẽ cung cấp một nguồn lợi khuẩn tuyệt vời để tiêu diệt nấm Candida và các loại vi khuẩn khác trong miệng, hỗ trợ điều trị bệnh.
• Tăng cường bổ sung những loại trái cây, rau xanh. Hàm lượng vitamin C, Kali, khoáng chất, chất xơ trong nguồn thực phẩm này sẽ chống lại sự phát triển của nấm Candida, đồng thời tăng cường sức đề kháng và phòng tránh sự tấn công của chúng.
• Thường xuyên uống nước, ngoài nước lọc thì nước trái cây, sinh tố, trái cây mọng nước,.. cũng nên dùng để tránh tình trạng khô miệng và bổ sung dưỡng chất cho cơ thể.

Những thực phẩm nên kiêng khi bị tưa miệng:

• Không dùng những loại thực phẩm có hàm lượng đường, tinh bột cao, bởi đây chính là nguồn “dinh dưỡng” cho các loại nấm ở khoang miệng.
• Hạn chế sử dụng hải sản, cá tôm,… để giảm triệu chứng ngứa ngáy khi bị nấm tưa miệng.
• Không dùng đồ ăn cay nóng, đồ ăn có gia vị kích thích sẽ khiến rách, loét và nghiêm trọng hơn những niêm mạc đang bị tổn thương.
• Đồ ăn nhanh, đồ dầu mỡ, chế biến sẵn, đồ đông lại cũng không nên dùng vì chung có hoạt chất có thể kích thích sự phát triển mạnh mẽ của nấm Candida.
• Tránh xa những loại đồ uống là chất kích thích, bia, rượu,… nhóm thực phẩm này sẽ tiêu diệt những loại khuẩn trong khoang miệng và làm mất cân bằng hệ vi sinh.

Biện pháp phòng tránh tưa miệng tốt nhất trong cuộc sống

Tưa miệng là bệnh lý rất dễ gặp trong cuộc sống hiện nay nếu chúng ta không có những biện pháp để phòng tránh hữu ích nhất. Cụ thể những điều đặc biệt cần nhớ như sau:

• Xây dựng một chế độ ăn uống thật sự khoa học, lành mạnh và giàu dinh dưỡng để nâng cao sức đề kháng và hệ thống miễn dịch cho cơ thể.
• Không tự ý sử dụng các loại thuốc Tây trị bệnh, đặc biệt là thuốc kháng sinh.
• Thường xuyên vệ sinh răng miệng sạch sẽ hằng ngày. Đánh răng sáng và tối hai lần, súc miệng bằng nước muối hoặc các dung dịch chuyên dụng để đảm bảo loại bỏ hết mảng bám và thức ăn thừa trong khoang miệng.
• Đi khám nha khoa định kỳ 6 tháng/ lần để sớm phát hiện ra những vấn đề răng miệng nguy hiểm có thể gặp phải.
• Cấp đủ nước cho cơ thể hằng ngày để tránh tình trạng khô miệng và phòng nhiều căn bệnh khác.

Trên đây là những thông tin chung nhất về bệnh tưa miệng mà nhiều người có nguy cơ mắc phải. Hy vọng qua đây đã giúp bạn biết cách điều trị cũng như phòng tránh trong cuộc sống.